داود منظور

داود منظور کیست؟ بیوگرافی، تحصیلات و مواضع اقتصادی رئیس سازمان برنامه و بودجه

داود منظور، اقتصاددان و مدیر دولتی ایرانی است که در سال ۱۳۴۳ در تهران متولد شد. تحصیلات او نشان‌دهنده ترکیبی جالب از مطالعات اسلامی و تخصص عمیق در علم اقتصاد است که این پایه‌های علمی سوابق اجرایی وی را شکل داده است.

منظور در سال ۱۳۶۹، مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته «اقتصاد و معارف اسلامی» از دانشگاه امام صادق (ع) دریافت کرد. سپس در سال ۱۳۷۹ موفق شد، مدرک دکتری تخصصی خود را در رشته «علوم اقتصادی» با گرایش اقتصادسنجی و اقتصاد بخش عمومی از دانشگاه تهران کسب کند. 

او از چهره‌های مطرح در حوزه اقتصاد کلان و سیاست‌گذاری مالی به شمار می‌رود و در سال‌های اخیر، در سمت‌های کلیدی دولت از جمله ریاست سازمان امور مالیاتی کشور و ریاست سازمان برنامه و بودجه فعالیت کرده است.

مسیر شغلی داود منظور؛ از توانیر تا سازمان برنامه و بودجه

مسیر شغلی منظور شامل نقش‌های حیاتی در بخش‌های برنامه‌ریزی دولت و حوزه انرژی بوده است. این سوابق، تخصص عمیق او را در مدیریت مالی و اقتصاد انرژی نشان می‌دهد.

نقش محوری منظور در انرژی: منظور از سال ۱۳۸۵ تاکنون، سمت دبیر کمیته ملی انرژی جمهوری اسلامی ایران و نماینده کشور در شورای جهانی انرژی را بر عهده داشته است. 

پست‌های ارشد دولتی داوود منظور: او سابقه فعالیت به عنوان معاون وزیر نیرو در برنامه‌ریزی و امور اقتصادی (۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰)، معاون برنامه‌ریزی در معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور (۱۳۹۰ تا ۱۳۹۱)، معاون اقتصادی وزیر امور اقتصادی و دارایی (۱۳۹۱ تا ۱۳۹۲) و قائم مقام مدیرعامل و معاون مالی شرکت مادرتخصصی توانیر (۱۳۹۳ تا ۱۳۹۷) را در کارنامه خود دارد. 

مرور کارنامه اجرایی داوود منظور؛ ریاست سازمان امور مالیاتی و معاونت رئیس‌جمهور

اوج شهرت و فعالیت اجرایی منظور در ساختار دولت، به انتصاب‌های او در دولت سیزدهم باز می‌گردد؛

ریاست سازمان امور مالیاتی: در تاریخ ۲۱ مهر ۱۴۰۰، داود منظور با پیشنهاد وزارت اقتصاد به سمت رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور منصوب شد. وی در این دوره، مالیات را پایدارترین، سالم‌ترین و مؤثرترین منبع مالی دولت معرفی می‌کرد. 

ریاست سازمان برنامه و بودجه: در ۲۷ فروردین ۱۴۰۲، منظور با حکم آیت‌الله رئیسی به عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور منصوب شد. وظایف کلیدی او شامل اصلاح ساختار بودجه‌ریزی، رفع معضل کسری بودجه و تحول در نظام برنامه‌ریزی بود. 

موضع داود منظور درباره دستمزد کارگران؛ جدال بر سر «تورم انتظاری»

در اسفند ۱۴۰۲، موضع‌گیری منظور در خصوص تعیین حداقل دستمزد کارگران، بحث‌های گسترده‌ای را برانگیخت. 

وی اعلام کرد که مبنای تصمیم دولت برای افزایش حقوق و دستمزد در سال ۱۴۰۳، «تورم انتظاری سال آینده» خواهد بود. هدف او از این رویکرد، جلوگیری از خارج شدن کنترل تورم انتظاری بود. این اظهارات با وجود اینکه تعیین دستمزد کارگران مستقیماً به سازمان برنامه و بودجه ارتباطی ندارد، به شدت مورد نقد قرار گرفت. منتقدان تأکید کردند که با وجود سرکوب دستمزد کارگران بر اساس همین مبنا در سال ۱۴۰۳، نرخ تورم در بهار آن سال همچنان بالای ۸ درصد بود و کاهش نیافته بود. 

انصراف داود منظور از کاندیداتوری ریاست جمهوری ۱۴۰۳

در پی شهادت رئیس‌جمهور، داود منظور در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۴۰۳ برای نامزدی در انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری دوره چهاردهم ثبت‌نام کرد. اما تنها پنج روز بعد، در بامداد ۱۹ خرداد ۱۴۰۳ و پیش از اعلام رسمی اسامی کاندیداها توسط شورای نگهبان، او از کاندیداتوری انصراف داد. وی دلیل این تصمیم را «حمایت از نیروهای انقلاب» عنوان کرد.

آثار علمی و پژوهشی داود منظور؛ تمرکز بر اقتصاد انرژی و مدل‌سازی مالی

هم‌زمان با فعالیت‌های اجرایی گسترده، دکتر داود منظور به عنوان دانشیار دانشگاه امام صادق (ع)، فعالیت‌های آکادمیک قابل توجهی را در حوزه اقتصاد و برنامه‌ریزی دنبال کرده است. پژوهش‌های کلیدی او عمدتاً بر محورهای تخصصی و پرکاربردی همچون «اقتصاد انرژی»، «مدل‌سازی مالی»، «اقتصادسنجی» و «تعادل عمومی محاسبه‌پذیر» متمرکز است. آثار منتشر شده از وی نه تنها شامل تألیفات تخصصی، بلکه شامل ترجمه‌هایی در حوزه مالیه عمومی اسلامی نیز می‌شود.

مهم‌ترین کتب و نشریات دکتر منظور:

آثار تألیفی و ترجمه‌ای او در زمینه‌های فوق عبارتند از:

• کتاب آینده نگاری صنعت جهانی انرژی (رویکرد تحلیل سناریو): 

این اثر تألیفی که در سال ۱۳۹۷ منتشر شد، بر محور مطالعات آینده‌نگری در صنعت جهانی انرژی متمرکز است و رویکردهای تحلیلی مبتنی بر سناریو را برای پیش‌بینی تحولات این صنعت کلان مورد استفاده قرار می‌دهد.

• کتاب الگوی تعادل عمومی محاسبه‌پذیر و کاربرد آن در تحلیل سیاست‌های انرژی: 

این تألیف تخصصی که در سال ۱۳۹۵ منتشر شد، بر استفاده از الگوی پیچیده تعادل عمومی محاسبه‌پذیر (CGE) برای تحلیل دقیق و کمی اثرات مختلف سیاست‌گذاری‌های انجام‌شده در بخش انرژی تأکید دارد.

• کتاب بازار برق ایران (رویکرد پویایی سیستمی)

 این کتاب که در سال ۱۳۹۵ تألیف شده است، به بررسی عملکرد و ساختار بازار برق کشور با استفاده از رویکرد پویایی سیستمی می‌پردازد.

• کتاب ترانزیت گاز ایران به اروپا 

این کتاب، که در سال ۱۳۹۴ به چاپ رسید، ابعاد اقتصادی و استراتژیک انتقال گاز طبیعی ایران به قاره اروپا، شامل فرصت‌ها و چالش‌های موجود در مسیر تبدیل ایران به یک مسیر ترانزیتی کلیدی، را تحلیل می‌کند.

• کتاب گفتارهایی در مالیه عمومی در اسلام

این اثر، یک کتاب ترجمه‌شده است که در سال ۱۳۸۹ منتشر شد و موضوعات مربوط به مالیه عمومی، بودجه‌ریزی و اقتصاد بخش عمومی را از منظر اسلامی بررسی می‌کند.

علاوه بر این، دکتر منظور سوابق مهمی در مدیریت نشریات علمی نیز داشته و در سمت سردبیر فصلنامه پژوهش‌های سیاستگذاری و برنامه ریزی انرژی و فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی فعالیت داشته است. او همچنین عضو شورای سیاست‌گذاری و راهبردی همایش‌های مهمی مانند همایش بین‌المللی مدیریت نوین در افق ۱۴۰۴ بوده است.

دیدگاه‌های اصلاحی داود منظور؛ مدیریت کسری بودجه و اقتصاد مقاومتی

منظور به عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه، دیدگاه‌های اصلاحی خود را عمدتاً حول محور انضباط مالی و تأمین منابع سالم دولتی مطرح می‌کرد.

اصلاح ساختار بودجه و کسری بودجه: وی یکی از اهداف اصلی خود را رفع معضل کسری بودجه و اصلاح ساختار بودجه‌ریزی کشور می‌دانست. او همچنین در فروردین ۱۴۰۳ اعلام کرد که بودجه ارائه‌شده دولت، فاقد کسری بودجه پنهان و قابل اجرا است .

تورم و قیمت‌ها: وی در پاسخ به دغدغه مردم درباره تورم گفته بود که پایین آمدن نرخ تورم لزوماً به معنای کاهش قیمت‌ها نیست، بلکه به معنای کاهش آهنگ رشد قیمت‌ها است، چرا که تورم در کشور «مزمن شده است»

عدم استفاده از روش‌های تورمی: منظور تأکید می‌کرد که افزایش حقوق و دستمزد باید متناسب با ظرفیت تأمین مالی باشد و نباید کسری بودجه دولت را از روش‌های تورمی یا استفاده از ظرفیت‌های نظام بانکی تأمین کرد.

افتخارات علمی و فعالیت دانشگاهی داوود منظور

موقعیت علمی داود منظور به عنوان یکی از افتخارات مهم او محسوب می‌شود. وی در حال حاضر دانشیار دانشگاه امام صادق (ع) و عضو هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد این دانشگاه است. همچنین، تداوم فعالیت او به عنوان دبیر کمیته ملی انرژی جمهوری اسلامی ایران و نماینده کشور در شورای جهانی انرژی از سال ۱۳۸۵، نشان‌دهنده اعتبار و تخصص او در یک حوزه حیاتی بین‌المللی است. 

جدال بر سر ارز ترجیحی برنج؛ مکاتبه جنجالی داوود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه با محمد مخبر

یکی از پرحاشیه‌ترین مسائل معیشتی مربوط به داود منظور در دوران مسئولیت وی، تلاش برای حذف ارز ترجیحی ۲۸,۵۰۰ تومانی برنج بود. این بحث به دلیل تأثیر مستقیم بر قیمت کالاهای اساسی، توجه عمومی و واکنش‌های شدید کارشناسی را برانگیخت .

مکاتبه جنجالی منظور با مخبر بر سر ارز ترجیحی برنج

در تیر ماه ۱۴۰۳، نامه‌ای از سوی منظور به محمد مخبر (که پس از درگذشت آیت‌الله رئیسی کفیل ریاست جمهوری بود) منتشر شد. منظور در این مکاتبه مدعی شده بود که حذف ارز ترجیحی برنج تأثیر زیادی در تغییر قیمت برنج داخلی نخواهد داشت و قیمت برنج وارداتی پس از حذف ارز ۲۸,۵۰۰ تومانی، تنها به نرخ برنج هندی در بازار آزاد می‌رسد. وی حتی اشاره کرده بود که درخواست حذف ارز ترجیحی در سفر استانی رئیس‌جمهور (رئیسی) به مازندران، توسط برخی نمایندگان مجلس خبرگان مطرح شده بود.

واکنش‌ صمصامی به موضع‌گیری داود منظور

این موضع‌گیری بلافاصله با واکنش تند منتقدانی چون حسین صمصامی، نماینده تهران و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، روبه‌رو شد. صمصامی هشدار داد که این استدلال‌های اقتصادی «غلط» هستند. وی با اشاره به تجربه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال ۹۸ که منجر به افزایش قیمت‌ها شد، تأکید کرد که حذف ارز ترجیحی ۲۸,۵۰۰ تومانی، قطعاً قیمت برنج وارداتی را بالای ۷۵ هزار تومان و قیمت برنج داخلی را به ۱۵۰ هزار تومان خواهد رساند. صمصامی همچنین ذکر کرد که حذف ارز ترجیحی برای کالاهایی مانند شکر، پیش از این نیز منجر به افزایش ۵۰ درصدی قیمت شده بود.

نتیجه و پیامد حذف غیررسمی ارز

با وجود این کشمکش‌ها، پیشنهاد داود منظور برای حذف ارز ترجیحی برنج در تاریخ ۳۰ تیر ۱۴۰۳ در کمیسیون اقتصاد هیئت دولت مطرح شد و نهایتاً ضروری تشخیص داده نشد و از دستور خارج شد. اما منابع نشان دادند که با اینکه دولت در ظاهر ارز ترجیحی را حذف نکرده بود، عملاً تخصیص ارز ۲۸,۵۰۰ تومانی به برنج از ابتدای سال ۱۴۰۳ کم شد. این کاهش تخصیص، به نوبه خود، منجر به کاهش عرضه برنج خارجی در بازار و در نتیجه افزایش قیمت در بازار داخلی شد. نمایندگانی چون علی بابایی کارنامی (ساری) و رضا حاجی پور (آمل) نیز از حامیان حذف این ارز ترجیحی بودند.

داود منظور و وعده کنترل تورم: آیا تورم وارد کانال ۲۰ درصدی می‌شود؟

در فروردین ۱۴۰۳، داود منظور به عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه، وعده‌هایی را برای کنترل تورم و دستیابی به رشد اقتصادی بالا در سال جدید مطرح کرد .

وی برنامه دولت در سال ۱۴۰۳ را ادامه کاهش تورم و تلاش برای وارد کردن تورم به کانال ۲۰ درصد اعلام کرد. 

همچنین تأکید کرد که محور اصلی برنامه سازمان در سال ۱۴۰۳، «جهش تولید با مشارکت مردم» خواهد بود تا با جلب مشارکت حداکثری و رفع موانع تولید، بتوانند به هدف رشد اقتصادی هشت درصدی دست یابند.

در انتها...

در مجموع، داود منظور یک چهره آکادمیک با سوابق طولانی و تخصصی در حوزه اقتصاد انرژی است که در دولت سیزدهم، دو سمت بسیار حساس (مالیات و بودجه) را تجربه کرد. با این حال، شهرت او در افکار عمومی، بیش از دستاوردهای علمی، به دلیل موضع‌گیری‌های اقتصادی بحث‌برانگیز او در مورد تورم، دستمزد کارگران و ارز ترجیحی است که همگی بر سرنوشت معیشتی مردم تأثیر مستقیم داشته‌اند. این موضوعات کلیدی، او را به یک سوژه مهم برای پیگیری در فضای رسانه‌ای تبدیل کرده است.

پرسش‌های متداول 

1. داوود منظور کیست؟

داوود منظور اقتصاددان، استاد دانشگاه و مدیر ارشد دولتی است که در سال ۱۴۰۳ به‌عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه منصوب شد. او پیش‌تر ریاست سازمان امور مالیاتی کشور را بر عهده داشت و از چهره‌های تأثیرگذار در سیاست‌های مالی و بودجه‌ای دولت محسوب می‌شود.

2. موضع رسمی داود منظور درباره افزایش قیمت بنزین و شوک‌های قیمتی چه بود؟

داود منظور به عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه، به صراحت اعلام کرد که دولت سیزدهم قصد شوک درمانی ندارد. او در مورد قیمت بنزین تأکید کرد که هیچ تصمیمی درباره افزایش قیمت بنزین گرفته نشده است و دولت به دنبال صرفه‌جویی در مصرف سوخت از طریق «سیاست‌های غیرقیمتی» است. وی معتقد بود که این سیاست‌ها می‌توانند بدون ایجاد تکانه‌های جدید در اقتصاد، آهنگ رشد مصرف انرژی را مدیریت کنند. 

3. آیا داود منظور عضو حزب یا تشکل سیاسی خاصی است؟

داود منظور عضو هیچ حزبی نیست. با این حال، وی در سوابق سیاسی خود، عضویت در پویش مجلس عدالت‌خواه را در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۳۹۹ داشته است. بنابراین، اگرچه او وابستگی تشکیلاتی رسمی به احزاب اصلی ندارد، اما سابقه همکاری با جریان‌های سیاسی مشخصی را در کارنامه خود ثبت کرده است. 

4. در حال حاضر، جایگاه علمی رسمی داوود منظور در دانشگاه چیست و آیا همچنان به تدریس ادامه می‌دهد؟

بله، با وجود سال‌ها فعالیت در مناصب عالی اجرایی دولت، جایگاه اصلی و فعلی داود منظور در عرصه علمی حفظ شده است. وی همچنان دانشیار و عضو هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) است. او در این دانشگاه دروس تخصصی متعددی از جمله اقتصاد سنجی، آمار و کاربرد آن در مدیریت (۱ و ۲)، اصول علم اقتصاد، اقتصاد خرد و کلان، و تحلیل آماری را تدریس کرده است.

5. چرا داوود منظور به تفاوت آمار اقتصادی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران انتقاد می‌کرد؟

منظور در دوران ریاست سازمان برنامه و بودجه، نسبت به اختلاف آماری بین دو نهاد مهم (مرکز آمار و بانک مرکزی) به شدت انتقاد داشت. وی تصریح کرد که "فاصله معنادار" بین گزارش‌های این دو مرکز، "مشروعیت داده‌ها را زیر سوال می‌برد". او همچنین ساختار کارشناسی مرکز آمار را قدیمی دانسته و ذکر کرد که این ساختار مربوط به سه دهه قبل است. این انتقاد نشان‌دهنده دغدغه او در زمینه لزوم شفافیت و یکپارچگی در داده‌های پایه‌ای اقتصاد کشور بود.